Where do we go from here?

Eg sit her på terrassen og ser utover Stillehavet i San Juan del Sur, Nicaragua. Tankane går tilbake til vekene i Bolivia, til elevane i Santiago og SICOR sitt arbeid i Santa Cruz.

Vemodig å reisa derifrå, trist å ikkje skulla gå over plaza’en til skulen med dei to store mangotrea for å treffa Juan Pablo, Salvador, Rudi og alle dei andre slagverkelevane.

”Os ha gjort kva gjerast skulle, ysta ost å kinna smør”, som det heiter i folkevisa ”Heimreisa frå sætra”, og det same kan seiast ved heimreisa frå Bolivia. 2-3 månader med undervisning er ikkje mykje, men det var ein start på noko som elevar og foreldre tydeleg sette pris på.

Å delta på avslutningskonserten 1. påskedag var flott, og eg trur både publikum og utøvarar fekk ei oppleving dei ikkje hadde hatt før med så mange ”på scenen”. Samstundes er det godt å vita at dette arbeidet kan halda fram, og det trengs! SICOR gjer ein flott jobb for barn og unge, men dei er heilt avhengige av frivillege som jobbar der.

I Santiago er 21 år gamle Asia som skal ta seg av koret og strykarane. Slagverkaren Filipe er igang med nokre av dei elevane eg hadde. Messingblåsarane får truleg hjelp av José frå Santa Cruz med jamne mellomrom, og ryktet fortel at ein del av dei alt er i gang, møter opp kvar dag og øver saman. I september kjem ei jente frå Tyskland for å jobba som treblåslærar.

I Plan 3000 i Santa Cruz der ”Hombres Nueves” – hovudavdelinga til SICOR – held til, er dei og heilt avhengige av frivillige som hjelper til. Her er Antoine Duhamel dirigent og motivator. I tillegg har dei José som messinglærar og for tida to frivillige frå Tyskland som underviser på fløyte og klarinett.

Hovudproblemet i Santa Cruz er faktisk undervisninga av strykarane. På grunn av dårleg økonomi får dei ikkje stabilitet. Mangel på lærarar går først og fremst ut over grunnopplæringa, og dei eldste elevane i bydelen Plan 3000 må prioritera arbeid for familiane sine framfor å møta til dei daglege ettermiddagsprøvane. Rubén – primus motor i SICOR – har måtta gå til det skrittet å tilby 1.000 Bolivianos (ca 800 kr.) pr. månad i løn til desse elevane i orkesteret!

"Where do we go from here?"

SICOR gjer ein fantastisk innsats blant barn og unge for å gje dei eit meiningsfylt liv, og i tillegg til musikkopplæring har dei leksehjelp og etikk på timeplanen. Organisasjonen er likevel svært skjør, og i eit fattig land som Bolivia er ikkje den kommunale hjelpa stor.

I Santiago får musikkskulen ca 300.000 Bolivianos årleg frå kommunen og eit naturgass-selskap. Når mykje av dette går til å henta lærarkrefter frå Santa Cruz og til nye instrument er det ikkje lett å få fatt i lærarar. Skal denne skulen få lærarkrefter, er dei avhengige av å gjera arbeidstilhøva i denne vesle landsbyen attraktive.

Det aller beste ville vera å byggja nye lokale i staden for å vera avhengig av den katolske skulen og kyrkja med rom som manglar det meste. Dei har nettopp fått tomt av kommunen, men dei 500.000 som trengs for å byggja, må dei foreløbig sjå langt etter.

I Santa Cruz har ikkje lærarane fått lønn i 2012. Dei reknar med at ho kjem i juni, men det er ikkje lett å få tak i nye lærarar eller halda på dei ein har under slike tilhøve.

Dei 30.000 kronene frå Stavanger er ikkje mykje, men i ein musikkskule i det fattigaste landet i Sør-Amerika vert det sett stor pris på støtta. Når eg møter menneske med eit ynskje om å lukkast med det ein har tru på, må eg bruka Martin L. King sine ord ”Where do we go from here?”

Eg veit iallfall at eg gjerne drar tilbake til Bolivia igjen!

Takk for alle gode møter med menneske som har støtta dette prosjektet, heime og i Bolivia!

Dødsens alvor

Det blei ingen NRK Påskelabyrint dette året, men jammen har eg labba rundt i påsken.
Ikkje på ski men med sandalar på gater som består av raudbrunt støv.

I tråd med katolsk skikk går dei fleste av Santiago sine innbyggjarar i prosesjon kvar dag i Semana Santa. Onsdag og torsdag kveld var det prosesjonar med sang og bønn, og ved kvart av dei fire korsa som var pynta med blomar og palmeblad blei "Dulce Jesús Mío" sunge akkompagnert av strykarar og trompetar dirigert av den unge dirigenten Fjordheim. Ingen teikn til at den tildlegare nemde skeptikaren Filomena ville stoppa dette. Dei unge trompetarane klarte seg godt.

Langfredag der den verkeleg viktige dagen, og i prosesjonen blei sang og bønn bytta ut med Marcha Funebre der nokre av mine slagverkelevar fekk vera med strykarane og den lokale varianten av Tromlingane (fiolinar, trefløyter og trommer). Dette har dei gjort før, så noko felles gjennomspeling på førehand var ikkje nødvendig. Før avmarsj hadde konsertmeisteren for La Banda møtt fløytistane og "tilpassa fiolinen til fløytenivå" som han sa, så dermed kunne musikkskulen sine elevar "tilpassa" sine instrument til hans. Resultatet vart autentisk.

Eg oppdaga forresten eit "nytt" instrument i slagverkfamilien. Fordi det ikkje skal brukast kyrkjeklokker langfredag og påskeafta, har dei funne eit alternativ for å "ringja inn" til messe. Ein trekasse med fire metallhåndtak på sidene lagar utruleg mykje lyd når ein kraftkar vrir den fram og tilbake. I prosesjonen var det i tillegg eit dusin kastanjettar. Personleg synes eg den hadde eigna seg betre til å skremme vekk folk enn til å kalla inn til messe.

Laurdag kveld klokka åtte var det så duka for konsert med alle elevane i musikkskulen. Fiolin, bratsj, cello, trompet, trombone og slagverk deltok saman med koret. I alt ca. 100 elevar som tilsvarer 8 % av innbyggjarane! Relativt sett rundt tre gonger størrre enn Stavanger Kulturskole.

Her vart det framført alt frå Blinke, blinke stjernelill til musikk av Vivaldi og Telemann. Hovudverket var Messe i F for kor og orkester som er eit av dei mange tusen verka frå den store barokkmusikkskatten som blei funnen her i Chiquitania.

Ei fullsett kyrkje applauderte villig og ofte i den halvannan times lange konserten, og etterpå hjalp publikum til med å få benkane på plass igjen. Det skulle vere ny messe kl. ti, men pater Eusebio som sjølvsagt var på konserten ferdig kledd, sa at "berre ta det med ro. Messa startar når me er klare."

Etter sju timars busstur er me nå i Santa Cruz igjen for ei veke med undervisning i Plan 3000, SICOR sin største musikkskule. Tilbake i Santiago er 21 år gamle Asia med hovudansvaret for skulen det næraste året. Der er Magdalena som for 40 kr dagen gav oss lunsj og middag på husmannsvis. Der er den militære slagverkaren Filipe som eg møtte på internettkaféen og som for rundt 1000 av kronene som me samla inn skal undervisa i eitt år! - og der er familien Whittaker med dottera Rachel som kjem ridande til korøvelsen, og faren som leverer yoghurt til byen i sin noko slitne jeep.

På veg ut frå Santiago de Chiquitos var trommer og fløyter det siste me høyrde. Eit av dei lokale bandas markerte at påsken var over og livet var tilbake til det normale, eit liv eg kjem til å sakna.

Semana Santa - katolsk og snøfritt

Påskeferien er i gang, men her eg sit og ser utover La Plaza er det ingenting som minner om norsk påske. Påskepynt, påskeegg og påskekyllingar finst ikkje på desse breddegrader. Det næraste er høner, esel, hestar og hundar som dominerer bybiletet. Palmesøndag var det sjølvsagt prosesjon med pynta palmeblad.

Onsdag og torsdag er det nye prosesjonar rundt plazaen, og fredag er det sørgemarsj langs same ruta. Då skal våre elevar vera med.

Menighetsrådet med fru Filomena i spissen var svært motvillig til at den lange tradisjonen med trommer og strykarar skulle brytast med innføring av messinginstrument, men pater Eusebio ønskte både nye instrument og nytt repertoar velkomne så lenge det ikkje var ”ein hyllest til Djevelen” som han uttrykte det.

Veret er det ingen som brukar tid på å snakka om her. Det er stort sett det same kvar dag, sol og 25-32 grader. Gardbrukaren Milton klagar imidlertid og set stor pris på dei ettermiddagsbygene som kjem frå tid til anna. Amerikanaren som har budd her i 40 år vart nok ekstra glad i forrige veke då me fekk haustens første kalde vind over slettelandet frå Argentina og Paraguay. 15 grader og regn eit døgn i strekk. Elevane gjekk ikkje tilbake til skulen etter siestaen, og ingen møtte opp til instrumentalundervisninga den dagen.

Ein skitur i påska hadde me sett pris på, men eit par lange spaserturar i den lokale fjellheimen har det no blitt tid til. Det er ikkje lett å finna dei flotte utsiktspunkta med svakt skrånande lier og ei tregrense  på eit par tusen meter. Men går ein langt nok, så …

…og etterpå finn ein alltid eit ”vannhull”…

Det vert travle dagar framover. Dei første fellesøvingane er vel gjennomførte, og for elevane er dette stort. Musikkskulen sitt kor og orkester konkurrerer ikkje med nokon annan organisert fritidsaktivitet. Den store utfordringa er økonomien, men ved hjelp av dei innsamla pengane frå Stavanger som hovudsakleg havnar her skal det la seg gjera å halda fram med det arbeidet me starta i februar.